Door Eelco - Boeddhistisch Dagblad
Woorden verliezen aan betekenis als iets achter wordt gehouden. Zo zouden mijn getuigenissen als buschauffeur huichelachtig zijn als ik niet ook kond deed van mijn falen of – met wat mededogen – struikelen.
Waar twee of meer mensen bijeen zijn wordt het op enig moment noodzakelijk om afspraken te maken. Bepaald gedrag wordt daarbij als onwenselijk gekenmerkt. Zo nodigt Thich Nhat Hanh iedereen die te laat komt voor een sangha bijeenkomst uit buiten loopmeditatie te beoefenen. Boeddhisten kunnen het zo mooi zeggen. Hier is het belang van alle betrokkenen bij gediend. De mensen binnen worden niet gestoord en de laatkomer wordt een onvolledige beoefening en verwijtende blikken bespaard.
Eén van de kwaliteiten van een busrit is tijdigheid. Iedereen wil zo snel mogelijk op de plaats van bestemming zijn. Soms gebeurt het dat – terwijl ik meerdere minuten ‘in de vertraging’ ben en de bus vol zit – een passagier na het instappen langdurig op zoek gaat naar de ov-chipkaart. In het algemeen rij ik niet weg voordat iedereen zit. Geïnspireerd door de respectvolle (en wat mij betreft niet van humor gespeende) toonzetting in Plum Village, zei ik op een keer tegen een man van middelbare leeftijd: ‘Wanneer u de volgende keer uw ov-chipkaart bij de hand heeft bij het instappen hoeft u niet het vervelende gevoel te krijgen dat de hele bus op u zit te wachten.’
Zodra ik het gezegd had, begreep ik dat een fundamenteel verschil tussen deze opmerking en de aanwijzing in Plum Village is dat in de mijne een verwijt besloten lag. De man keek geschrokken op en verontschuldigde zich hevig.
Helemaal bont maakte ik het bij een andere gelegenheid. Een vrouw stapte met veel misbaar binnen en mopperde zonder mij aan te kijken dat de bus ‘weer ’s te laat’ was. Ik had drie vroege diensten achter de rug en dagenlang weinig geslapen (dat is geen excuus, maar het mag van mijzelf wel een verzachtende omstandigheid heten). Toen ik in de binnenspiegel zag dat zij ook nog ‘s hoofdschuddend en mopperend door het gangpad liep en opzichtig boos ging zitten, zette ik de bus stil en liep naar achteren. Ik sprak de vrouw aan: ‘Mevrouw, terwijl wij er alles aan doen om op tijd te rijden, behandelt u mij als een aap. Ik ga hier niet ontkennen dat een buschauffeur dicht bij de aap staat, maar u moet zich niet vergissen in de gevoeligheid van deze dieren.’ Ik keek kennelijk zo boos dat zij en de passagiers om haar heen stilvielen. Een enkeling schoot in de lach.
Met deze uitbarsting was geen enkel belang gediend, ook niet dat van mijzelf. Hier speelde slechts een gekwetste ego op. Een half uur later maakte mijn boosheid dan ook plaats voor berouw. Maar dan wel – eerlijk is eerlijk – op zeg maar katholieke wijze. Met een beetje binnenpret dus.