Macht

Door Eelco - Boeddhistisch Dagblad

In de bus ben ik de baas. Omdat ik regels moet handhaven. Regels die door gecontroleerde machthebbers ‘in het algemeen belang’ zijn uitgevaardigd. Legitieme macht. Ik weiger iemand met een zak stinkende patat en roep jongeren die anderen storen tot de orde. Het doet er daarbij niet toe of ik in de bus draagvlak heb of niet. Als zaterdagavond laat voortdurend op de stopknop wordt gedrukt zet ik de bus stil en pak een boek (poëzie van Vroman slokt me ook in zo’n situatie gemakkelijk op). Legitieme macht kan ook verkeerd uit pakken. Hitler kwam op democratische wijze aan de macht. En legitieme macht verwordt gemakkelijk tot machtswellust. Toch denk ik dat legitieme macht het minst slechte middel is om te voorkomen dat het recht van de sterkste de norm wordt. Maar vertrouwen doe ik ze nooit, machthebbers. Mijzelf nog het minst.

Leiders, leraren vertrouw ik nog minder. De boeddhistische het allerminst. Omdat de woorden van de Boeddha mij dierbaar zijn. Zeker, wij kunnen elkaar liefde en inzichten aanreiken. En we kunnen wijsheden liefdevol aangereikt krijgen. Zoals door de Boeddha en Thich Nhat Hanh. Maar voor mij is dat nooit een exclusief gebaar. Niet een gave die is weggelegd voor enkelingen, die we dan vervolgens zouden moeten eren. Die wijsheden vind ik immers ook – en zeker niet minder – in de ogen van een kind, in de vlucht van een vlinder, in de schoonheid van een herfstblad. Ik hoef daarvoor geen volgeling te worden. Ik hoef alleen m’n ogen maar te openen. En de vlinder en mijzelf in eigen waarde te laten.

Leider en volgeling kunnen mij te gemakkelijk in een verhouding terechtkomen die beide onrecht doet. De leider komt op een voetstuk, dus op afstand, te staan. De volgeling besteedt z’n vragen uit in ruil voor bewondering en dana. Dat leidt soms tot rare dingen, zoals seksueel misbruik, een monnik ‘Holy Highness’ noemen, sites vol pasfoto’s…

Laat mij maar gewoon de baas zijn. Liever een brutale aap dan een volgeling van mij in de bus.